“Geen dwang of drang bij energietransitie. Draagvlak is van groot belang.” Dat betogen wij bij de RES, de Regionale Energie Transtitie 1.0 regio Drenthe. Deze gaat iedere inwoner aan, maar de menselijke maat speelde bij de hele totstandkoming niet echt een rol van betekenis. De RES omvat het plan om in Drenthe meer niet-fossiele energie op te wekken, zodat de samenleving minder afhankelijk worden van aardgas en olie.
Standpunt BBC2014
BBC2014 wil geen hogere energierekening, geen dwang om van het gas af te gaan en heeft eerder al bewezen veel oog te hebben voor de maatschappelijke effecten van wind- en zonneparken.
Hoge kosten
Een heet hangijzer is de mogelijkheid om mensen te dwingen ‘van het gas af te gaan’. Burgers willen graag zelf beslissen of ze een warmtepomp nemen of een aansluiting op aardwarmte. Toch kan het in de praktijk erg duur worden om bijvoorbeeld in een wijk twee gezamenlijke voorzieningen voor verwarming overeind te houden. De zon gaat weliswaar voor niets op en de wind dient ook geen rekeningen in voor zijn diensten, maar er zijn wel hoge kosten verbonden aan de uitbreidingen van het elektriciteitsnetwerk, die nodig zijn om de stroom van de wind- en zonneplarken op te vangen.
‘Dwang is ongelukkig geformuleerd’
In de Regionale Energie Strategie die samen met de twaalf Drentse gemeenten, de waterschappen en de provincie is opgesteld, staat een oproep aan het kabinet om met juridische middelen te komen om huishoudens te kunnen dwingen van het gas af te gaan en over te stappen op bijvoorbeeld collectieve warmtesystemen. Maar dwang gaat veel partijen in deze fase nog veel te ver.
Gedeputeerde Tjisse Stelpstra begrijpt de bezwaren. “Het is ook wel een beetje ongelukkig geformuleerd. Dwang is nu niet nodig en dat zou ook te veel een rol kunnen gaan spelen in de lokale discussies. Socialiseren is op dit moment het belangrijkste.”
RES heeft grote impact
De RES is het sluitstuk van een langlopend proces, beginnend bij de landelijke Klimaattafels, het Klimaatakkoord, de Klimaatwet en tot slot de RES. Nu is de Klimaatwet weliswaar democratisch tot stand gekomen via Eerste en Tweede Kamer, maar bij de Klimaattafels was alleen een select gezelschap met zakelijke, bestuurlijke of subsidiebelangen aangeschoven. Daar is de burger niet bij betrokken geweest.
Bij het schrijven van de RES regio Drenthe zijn evenmin partijen betrokken geweest die rechtstreeks de belangen van bewoners vertegenwoordigen. Toch zal de RES een grote impact op alle burgers hebben. Wanneer komt de gewone burger dan in beeld? Belangrijk, want op de RES kan geen bezwaar of beroep worden aangetekend.
Ook voor Coevorder raad is het een ‘hete aardappel’
Eind vorige maand kwam de RES 1.0 regio Drenthe onder meer aan de orde in de gemeenteraad van Coevorden en in diezelfde periode boog het Drents parlement zich er over. De raad in Coevorden besloot de hete aardappel door te schuiven naar de komende raadsvergadering. Ook de leden van Provinciale Staten Drenthe hadden flink wat noten op hun zang voor ze hun goedkeuring gaven aan de RES. Nagenoeg alle Drentse partijen volgden CDA’er Eline Vedder en PvdA’er Peter Zwiers met hun oproep het provinciebestuur om bij andere overheden aan te dringen op een voor de inwoners kostenneutrale energietransitie.
Moties en amendementen in Provinciale Staten
Na een langdurige discussie en een hele serie moties en amendementen is duidelijk dat de provinciale politici graag een aantal scherpe kantjes van de zogenoemde energietransitie willen afhalen. Zo bestaat de vrees bij voor – en tegenstanders dat dit alles leidt tot een hogere energierekening voor veel burgers, wat de weerstand bij de bevolking voedt.
Klem voor te hoge ambitie
Vorige maand werd al duidelijk dat alle twaalf VVD-fracties in de provincie Drenthe een motie indienen met betrekking tot de Regionale Energiestrategie. De liberalen vrezen dat de grote ambitie van de provincie Drenthe ten koste zal gaan van het landschap. Volgens de VVD zet Drenthe zich klem door haar hoge ambitie.
Hoe gevoelig dit onderwerp ligt, bleek onlangs ook in Assen. Wethouder Karin Dekker (Groen Links) kwam er in politieke moeilijkheden doordat zij enerzijds de bewoners van proefwijk Kloosterhaar beloofde dat er geen sprake zou zijn van dwang , terwijl zij anderzijds als voorzitter van de veertig grootste gemeenten er wel voor pleitte om gemeenten in bepaalde situaties doorzettingsmacht te geven.
Gedegen participatieproces?
Volgens de RES regio Drenthe ligt het vormgeven van een gedegen participatieproces grotendeels bij de initiatiefnemer van een project. De burger wordt dus pas betrokken als de projectontwikkelaar de grond en de subsidie voor een windturbine of een zonnepark al in handen heeft, en aan de slag wil. Hoe zal er vervolgens om worden gegaan met bezwaren van lastige omwonenden?